13. Cztery okresy porodu naturalnego
Każdy poród jest inny i każda kobieta rodzi inaczej, w swoim tempie. Bez względu na te czynniki, wyróżnić można charakterystyczne cztery okresy porodu.
I okres porodu
I okres porodu to czas liczony od pojawienia się pierwszych regularnych skurczów macicy, powodujących rozwieranie szyjki macicy, aż do jej pełnego rozwarcia, czyli do 10 cm. W tym okresie można wyróżnić trzy fazy: utajoną (do 2-3 cm rozwarcia), aktywną (3-7 cm) i przejściową (7-10 cm).
Na tym etapie porodu następują zmiany w szyjce macicy – szyjka skraca się aż do całkowitego zaniku i rozwiera się do 10 cm, a główka dziecka stopniowo obniża się w kanale rodnym. Rozwieranie się szyjki macicy to stopniowy proces, który trwa kilka godzin. W jej trakcie siła skurczy stopniowo narasta, wzmaga się też ich częstotliwość. Skurcze nachodzą falowo – pojawiają się, nabierają mocy i odpływają. Pomiędzy nimi pojawiają się chwile wytchnienia.
W przyspieszaniu rozwierania szyjki macicy pomocny jest ruch – kręcenie biodrami, kucanie, bujanie się na piłce, przyjmowanie pozycji wertykalnych i zmiana pozycji.
Faza przejściowa często nazywana jest kryzysem siódmego centymetra. Wiele rodzących ma już wtedy wszystkiego dość, jest zmęczona, zrezygnowana, traci wiarę w swoje siły. To często zwiastuje, że pierwszy okres powoli się kończy i poród stopniowo wkracza w drugi etap.
Czasami już w pierwszym okresie pojawia się parcie, jednak przed pełnym rozwarciem nie można przeć. Napieranie główki na nierozwiniętą szyjkę macicy może ją uszkodzić.
Brak postępu porodu w pierwszym okresie stwierdza się, gdy rozwieranie szyjki macicy następuje wolniej niż ½ cm na godzinę, oceniane w odstępach czterogodzinnych.
II okres porodu
II okres porodu to czas od pełnego rozwarcia szyjki macicy do urodzenia się dziecka. W tym okresie pojawia się silna, instynktowna potrzeba parcia. Można w nim zaobserwować fazę spoczynku , fazę aktywną i fazę wyłaniania się główki.
Na tym etapie porodu także istotna jest aktywność i przyjmowanie dowolnych pozycji. Badania wykazują, że pozycje wertykalne ułatwiają poród. W II okresie porodu rodzącą może przyjmować pozycje, które uznaje dla siebie za najwygodniejsze. Może też przez cały czas przyjmować przejrzyste płyny.
W tym czasie główka dziecka będzie napierać na krocze i z każdym skurczem będzie bliżej, by dostać się na zewnątrz. Gdy parcie ustaje, główka może się delikatnie cofać i jest to naturalne. Pomaga to pochwie przystosować się do sytuacji i stopniowo osiągać rozmiar potrzebny do urodzenia dziecka. Rodząca powinna kierować się własną potrzebą parcia.
Jeżeli stan ogólny noworodka i matki na to pozwalają, bezpośrednio po narodzinach noworodek kładziony jest na brzuchu rodzącej, osuszony i zabezpieczony przed utratą ciepła.
Brak postępu porodu w II okresie: W przypadku pierworódki stwierdza się, gdy przez 2 godziny nie następuje zstępowanie części przodującej płodu, a stan rodzącej wskazuje na wyczerpanie lub gdy silne, niedające się powstrzymać parcie trwa ponad godzinę i nie przynosi efektu. U wieloródek brak postępu II okresu porodu zostanie stwierdzony, gdy przez 1 godzinę nie następuje zstępowanie części przodującej płodu, a stan rodzącej wskazuje na wyczerpanie lub gdy silne, niedające się powstrzymać parcie trwa ponad godzinę i nie przynosi efektu.
III okres porodu
III okres porodu to czas od urodzenia się dziecka do urodzenia łożyska. Łożysko odkleja się samoistnie, rodząca musi jeszcze popracować nad tym, by je wypchnąć. Po urodzeniu łożyska położna oceni jego stan i sprawdzi, czy jest kompletne. To wszystko dzieje się, kiedy mama ma już swojego malucha w ramionach. Kontakt z dzieckiem oraz karmienie piersią pobudza wydzielanie oksytocyny, a tym samym ułatwia rodzenie łożyska. Należy podkreślić, że rodzenie łożyska nie powinno być powodem do oddzielania mamy i dziecka.
Jeżeli łożysko będzie niekompletne, konieczne będzie łyżeczkowanie jamy macicy. Pozostawienie jego resztek może nieść za sobą groźne konsekwencje.
Pępowina: Powinna zostać przecięta jałowymi narzędziami dopiero po ustaniu tętnienia. Stanowi połączenie między matką a dzieckiem i składa się z dwóch tętnic oraz żyły. W momencie, kiedy jeszcze tętni, krew nadal przepływa od matki do dziecka. Jeśli przecinamy pępowinę, to gwałtownie zaburzamy pewien proces, tym samym zwiększamy ryzyko wystąpienia anemii u dziecka. Ale jeśli nastąpi to w momencie ustania tętnienia, dziecko otrzyma odpowiedni zapas czerwonych krwinek i żelaza. Zdaniem naukowców krew przepływająca przez pępowinę może zwiększyć całkowitą objętość krwi noworodka nawet o 30%. W czasie, gdy pępowina pulsuje, dziecko otrzymuje zapas krwi z łożyska wraz z komórkami macierzystymi. Z medycznego punktu widzenia, odpępnienie po ustaniu tętnienia pępowiny jest też korzystne dla dziecka w chwili rozpoczęcia samodzielnego oddychania: urodzone dziecko, które leży na brzuszku mamy i jest z nią jeszcze połączone sznurem pępowiny, która tętni, otrzymuje tlen. Ma około minutę na podjęcie pierwszego oddechu.
Ten etap porodu nie powinien przekroczyć 1 godziny. Prawidłowa objętość fizjologicznego krwawienia nie powinna wówczas przekraczać 400 ml krwi. W tym czasie położna ocenia stan ogólny kobiety, jeszcze przed odpępnieniem oznakowuje noworodka specjalną tasiemką z danymi oraz informuje matkę o godzinie porodu i płci dziecka. Obserwuje się przebieg kontaktu matki i dziecka skóra do skóry i pomaga w przystawieniu noworodka do piersi, jeżeli tylko stan ogólny noworodka i matki na to pozwalają. Nieprzerwany kontakt z matką, tzw. skóra do skóry, powinien być zapewniony bezpośrednio po narodzinach i trwać co najmniej dwie godziny. Jeśli dziecko jest w dobrym stanie, to jego dokładne badanie, zmierzenie i zważenie może się odbyć po zakończeniu pierwszego karmienia.
IV okres porodu
IV okres porodu to okres trwający do dwóch godzin po oddzieleniu i wydaleniu popłodu (czyli łożyska, pępowiny i błon płodowych). To czas dla mamy i dziecka. W tym okresie opieka nad rodzącą obejmuje m.in. kontrolę i ocenę stanu ogólnego, stanu obkurczania mięśnia macicy i wielkości krwawienia z dróg rodnych, kontrolę stanu kanału rodnego, zaopatrzenie chirurgiczne ran w obrębie kanału rodnego i krocza. Mama powinna otrzymać również instrukcje w zakresie prawidłowego przystawiania dziecka do piersi i pomoc w karmieniu piersią.
—————————————————————————————————————-
Więcej porad i wszystkie informacje dotyczące cyklu Internetowej Szkoły Rodzenia dostępne są tu: https://szpital-ostroda.pl/strefa-pacjenta/szkola-rodzenia/